ژورنالیست/مقاله/پنجاه سال خبررسانی در آلمان درباره ایران با استناد به مجله اشپیگل/ بخش دوم/ الاهه بقراط

the journalist

ژورنالیست

مقاله

پنجاه سال خبررسانی در آلمان درباره ایران

با استناد به مجله «اشپیگل»

الاهه بقراط

| بخش اول || بخش دوم || بخش سوم || بخش چهارم || بخش پنجم || بخش ششم || بخش هفتم || بخش هشتم و آخر |

بخش دوم

درباره مجله اشپیگل

رودولف آئوگشتاین، بنیانگذار و ناشر مجله اشپیگل، نخستین شماره آنرا در چهارم زانویه 1947 در هانوفر منتشر کرد. اشپیگل در واقع فرزند مجله «این هفته» Diese Woche بود که خیلی زود در سراسر آلمان شهرت یافت. دفتر اشپیگل در سال 1952 از هانوفر به هامبورگ منتقل شد.

حدود پانزده سال بعد، در سال 1962، رودولف آئوگشتاین به دلیل ماجرایی که به «رسوایی اشپیگل» معروف است، دستگیر و به دلیل متهم شدن اشپیگل به خیانت علیه امنیت ملی صد و سه روز در بازداشت بسر برد چرا که اشپیگل در تیتر اصلی خود زیر عنوان «دفاع مشروط» از مانور ناتو به نام «فالکس 62» پرده برداشته بود.

اشپیگل درباره سهیم شدن کارکنانش در سهام و سود آن می نویسد: «سال 1974 برای همکاران اشپیگل سال ویژه ای بود. رودولف آئوگشتاین نیمی از سهام شرکت خود را به کارکنان اشپیگل بخشید. از آن زمان مسئولیت مشترک، تصمیم گیری مشترک و هم چنین سهیم شدن کارکنان در نیمی از سود مؤسسه اشپیگل یکی از مفاد قرارداد کار کارمندان آن است. در هیچ مؤسسه دیگری سهیم شدن کارکنان در سود آن به این شکل به طور مؤثر تحقق نیافته است».

از سال 1979 اشپیگل آغاز به انتشار کتاب و مجله در زمینه های مختلف نمود. حدود ده سال بعد برای نخستین بار مجله تلویزیونی اشپیگل در هشتم ماه مه 1988 در کانال خصوصی آر تی ال به نمایش در آمد. همان سال نخستین «اشپیگل ویژه» نیز با موضوع «عاصیان سال 68» منتشر شد.

از سال 1990 چاپخانه اشپیگل و گروه کارکنان آن به شکل یک «امپراتوری» چندرسانه ای از محصولات چاپی گرفته تا تولیدات تلویزیونی و اینترنتی و آنلاین و کتابهای گویا را در اختیار علاقمندان قرار می دهند.

رودولف آئوگشتاین در سال 2000 از سوی «مجله مدیوم» از میان صد ژورنالیست برجسته به عنوان «ژورنالیست قرن» برگزیده شد. وی در هفتم نوامبر 2002 در سن 79 سالگی درگذشت.

در 25 اکتبر 1994 اشپیگل به عنوان نخستین مجله خبری در سراسر جهان، تنها چند روز پیش از مجله آمریکایی «تایم»، در اینترنت قرار گرفت.

گروه کارکنان اشپیگل از بیش از هزار و دویست و پنجاه نفر تشکیل می شود که در بخش های مختلف تحریری، آرشیو و چاپخانه کار می کنند.

اشپیگل دارای پنجاه و یک عضو تحریری در برلین، درسدن، دوسلدورف، فرانکفورت، کارلسروهه، مونیخ و اشتوتگارت است.

برای جمع آوری خبر و گزارش، 24 نمایندگی در سراسر جهان در 24 شهر به کار مشغولند که چهار نفر در خاورمیانه (دوبی، استانبول، قاهره، اورشلیم)، سه نفر در خاور دور (دهلی نو، پکن، شانگهای)، یک نفر در آفریقا (نایروبی)، یک نفر در آمریکای لاتین (ریودوژانیرو)، سه نفر در آمریکا (بوستن، نیویورک، واشنگتن) و چهار نفر در اروپا مستقر هستند.

درباره اشپیگل آنلاین

اشپیگل آنلاین در 1994 شروع به کار کرد بدون آنکه هر روز نو شود. در سال 2005 جایزه کاربران اینترنت به نام «آنلاین استار» به اشپیگل آنلاین تعلق گرفت. کاربران بر این اعتقاد بودند که اشپیگل آنلاین بهترین سایت در زمینه «اخبار و اطلاعات» است.

هیئت تحریری اشپیگل آنلاین از پنجاه و پنج نفر تشکیل می شود که تا کنون جوایز بسیاری را به خود اختصاص داده است. این گروه از جمله در زمینه سیاست، اقتصاد، فرهنگ، علم، دانشگاه، ورزش، سفر و اتومبیل فعال است. از سوی هیئت تحریری انگلیسی ماهانه بیش از دو میلیون صفحه گزارش و خبر به زبان انگلیسی منتشر می شود.

دفتر اشپیگل آنلاین در برلین قرار دارد که در تماس دائمی با دولت، احزاب و وزارتخانه هاست. نویسندگان اشپیگل آنلاین از سوی دفتر مرکزی اشپیگل و هم چنین خبرنگاران بین المللی آن حمایت می شوند. روزانه تقریبا بیش از صد مقاله، اخبار فوری و مطالبی که هر بار به نو می شوند در اشپیگل آنلاین منتشر می شود.

آرشیو اشپیگل آنلاین شامل اخبار و گزارش های از سال 1998 به بعد است. اشپیگل آنلاین در فاصله بین 1994 تا 1998 به ندرت بطور هفتگی به روز می شد و بسیار کم از خود مطالب مستقل منتشر می کرد. در واقع اشپیگل آنلاین در این فاصله نسخه اینترنتی مجله اشپیگل بود.

اشپیگل آنلاین مانند بسیاری از منابع رسانه ای عصر جدید، بسیار سریع تر از روزنامه است. و این در حالیست که هر روزنامه ای از اعتبار مجله اشپیگل برخوردار نیست. اتفاقا همین اعتبار عامل مهمی است برای درک مسئولیت این رسانه که برای مثال در فوروم آن بیش از بیست هزار خواننده درباره مسائل روز به بحث می پردازند. اشپیگل آنلاین در سال 2005 بطور متوسط شصت میلیون مراجعه کننده و سیصد و بیست میلیون کلیک بر روی صفحاتش داشت. سن متوسط مراجعه کنندگان به اشپیگل آنلاین حدود سی و هفت سال است.

اشپیگل آنلاین در سال 2005 به عنوان بهترین سایت ژورنالیستی به زبان آلمانی انتخاب شد و به عنوان بهترین «مجله خبری آنلاین» در جایگاه نخست قرار گرفت. پیش از آن در سال 2002 یک جایزه بین المللی به آن تعلق گرفته بود (Internet Award). در توضیح داوران در دریافت این جایزه از جمله آمده بود: «هیئت تحریری اشپیگل آنلاین این جایزه را به دلیل ایجاد ترکیب متعادل بین امکانات جهت استفاده آسان توسط کاربران، امکانات اطلاعاتی و دامنه گسترده اطلاعات دریافت می کند».

بانک اطلاعاتی اشپیگل آنلاین دارای یک فهرست ارزشمند و منابع گسترده جهت تحقیق است که از طریق آن می توان به بیش از دویست و شصت هزار مقاله از سال 1998 دست یافت. بسیاری از مقالات را می توان به قیمت بسیار ارزان و گاه رایگان پیاده کرد.

سالنامه اشپیگل که هر سال به صورت چاپی منتشر می شد، از سال 2005 زیر عنوان «فرهنگ نامه کشورها» در اشپیگل آنلاین نیز در دسترس است. این فرهنگ نامه شامل اطلاعات اساسی درباره همه کشورهای جهان و هم چنین جدیدترین تغییر و تحولات به شکل آخرین اخبار و هم چنین گزارش های مستند است. بسیاری از متون ادبی را می توان از طریق اشپیگل آنلاین تهیه کرد. امروز اشپیگل آنلاین با شصت میلیون کاربر تنها مجله سیاسی آلمان است که بیشترین مراجعه کننده را دارد.

چرا از 1950 تا 2006؟

برای این بررسی بایستی در گام بعدی یک محدوده زمانی تعیین می شد. این محدوده شامل چه زمانی باید می بود؟ چه عناصری باید در تعیین آن نقش می داشتند؟ به ویژه آنکه کشور آلمان همواره برخورد یکسانی با ایران نداشته است. دورانی وجود داشت که در آن خبررسانی تا صد و هشتاد درجه تغییر می کرده است. درست همین تغییر یکی از نکات مهم این بررسی است. پرسش تعیین کننده دیگر این بود که ایران اساسا چه اهمیتی برای جمهوری فدرال آلمان دارد؟ این اهمیت پیش و پس از انقلاب اسلامی چگونه بوده است؟ آیا یک محدوده سه، چهار و یا حتی ده ساله برای این بررسی کافی می بود؟ در این صورت کدام سال ها باید مبنا قرار داده می شدند؟ آخرین و تازه ترین سالها؟ پس تمامی آن سالهایی که به گونه ای دیگر درباره ایران گزارش داده می شد، چه می شوند؟

در سایت وزارت امور خارجه آلمان آمده است: «روابط سیاسی بین جمهوری فدرال آلمان و ایران از سال 1952 آغاز شد». بانک اطلاعات اشپیگل شامل اخبار و گزارش هایی درباره ایران از سال 1950 است و این در حالیست که نخستین شماره اشپیگل در چهارم ژانویه سال 1947 منتشر شد.

در عین حال، ایران در قرن بیستم دو انقلاب را از سر گذراند. صد سال پیش انقلاب مشروطه روی داد و هفتاد سال پس از آن انقلاب اسلامی به وقوع پیوست. نخستین انقلاب با شوق آزادی و تجدد به جلو می نگریست. دومین انقلاب اما روی داد تا دستاوردهای انقلاب مشروطه، از جمله حقوق سیاسی زنان و حقوق اقلیت های مذهبی را از میان بردارد، و باید اعتراف کرد این انقلاب از برخی زوایا موفق بوده است.

به دلیل همین تنوع تاریخی در قرن گذشته بود که گسترده ترین دوره را انتخاب کردم: از 1950 تا 2006. به این ترتیب، آیا بیش از پنجاه سال اشپیگل برای زیر ذره بین بردن خبررسانی در آلمان درباره ایران کافیست؟

نخست به گزارش هایی در دوران شاه یعنی تا سال 1979 پرداخته می شود و سپس نوبت به گزارش های دوران پس از انقلاب اسلامی می رسد. برای هر بخش تلاش شده نمونه هایی در زمینه سیاست و اقتصاد به دست داده شود.

در بخش دوم، یعنی از 1979 تا 2006، عمدتا به گزارش هایی از سال 1997 به بعد یعنی دوران به اصطلاح اصلاحات و دو سال پس از آن پرداخته می شود. در هر دو بخش این دو پرسش در مرکز توجه قرار دارند:

یک، درباره چه چیز گزارش داده می شود؟ چگونه و چرا؟

دو، درباره چه چیز کم و یا اصلا گزارش داده نمی شود؟ چرا؟

گردانندگان اشپیگل جمله معروف «خوانندگان اشپیگل بیشتر می دانند» را در سال 1966 وارد افکار عمومی کردند که هنوز شعار تبلیغاتی آن به شمار می رود. آیا واقعا چنین است و خوانندگان اشپیگل «بیشتر» از مصرف کنندگان دیگر رسانه ها می دانند؟

| بخش اول || بخش دوم || بخش سوم || بخش چهارم || بخش پنجم || بخش ششم || بخش هفتم || بخش هشتم و آخر |