نام ها و نگاه ها: گفتگو درباره ادبیات و روزنامه نگاری

چند نکته و سپاس

بهار 1378 بود که طرح گفتگوهایی درباره فرهنگ و ادبیات دل مشغولیم شده بود. قرار بود این طرح را با همکاری شیرین فامیلی پیش ببریم. ولی چندی بعد او همکاری خود را با رادیو اروپای آزاد در پراگ آغاز کرد و عملا فرصتی برای شروع این کار نیافت.

از پایانِ طرح تا آغاز عمل چند ماهی طول کشید. گفتگوها به جز در مورد مهرداد درویش پور که حضوری انجام گرفت، نمی توانست شکل دیگری جز کتبی داشته باشد. پراکندگانِ «تخم سخن» پارسی، خود در سراسر جهان پراکنده شده اند. برای انجام چنین طرحی که از هیچ حمایت مادی برخوردار نیست، نه امکان مسافرت و دعوت وجود دارد و نه حتاگفتگوی طولانی از طریق تلفن، اگر همیاری دوستانی که به انجام این طرح علاقه نشان می دهند و نیز همکاری کسانی که با ایشان گفتگو صورت می گیرد نباشد، چه بسا انجام آن ناممکن بوده و یا بسیار کندتر از این پیش رود.

برخی از گفتگوها به دلیل آنکه هر بار پرسشی دیگر پیش می آمد، در چند نوبت صورت گرفت. گفتگوی کتبی به هر حال کمبودهای خود را دارد. برای نمونه امکان سوء تفاهم در درک پرسش و یا پاسخ وجود دارد. در گفتگوی حضوری می توان آن را روشن ساخت، حال آنکه در گفتگوی کتبی هر دو طرف ممکن است بر اساس همان درک مبتنی بر سوء تفاهم به پاسخ و یا طرح سؤالی دیگر بپردازند، و یا هر پرسشی بدون اطلاع از پاسخ به پرسش پیشین مطرح می شود، از همین رو نیز ممکن است برخی پرسش ها گاه تکراری باشند، چرا که در پاسخ های قبلی به آنها پرداخته شده است. مشکل است بتوان روح زنده و پویا را در گفتگو کتبی بازسازی و حفظ کرد. از سوی دیگر گفتگوی کتبی این امکان را به گفتگو شونده می دهد که با تأمل بیشتری به پرسش ها بپردازد.

با این همه من بعدا برای شستن ردّ پای هیچ کدام از این مشکل ها در پرسش و پاسخ ها دست نبرده و آنها را تغییر نداده ام. و البته نه فقط به این دلیل. هر کس بر اساس روحیات خود با پرسش ها برخورد کرده است و من نخواسته ام بازتاب این روحیات را در پاسخ ها بپوشانم.

در طرح پرسش ها تلاش کرده ام به اذهان دیگران نیز توجه کنم؛ از همین رو هستند پرسش هایی که الزاما پرسش من نیستند. آنچه اما در این مجموعه سزاوار تأمل است، تنوع و گوناگونی دیدگاه هاست که وجود چند صدایی و نگاه ها ی گوناگون را در عرصه فرهنگ و ادبیات نشان می دهد و پدیده ای است بس مبارک.

به هر رو، نخستین جلد این گفتگوها را در دست دارید. از جهانگیر حسین پور و پردیس مینوچهر که سبب برخی از ارتاطات شدند، از اکرم ابویی که در آخرین روزها با شور و مهر طراحی جلد و چهره ها را به انجام رساند و در انتخاب عنوانی برای این گفتگوها یاری نمود، از عباس معروفی برای راهنمایی هایش، از تمام کسانی که با حوصله و احساس مسئولیت به پرسش ها پاسخ دادند و نخستین جلد این کتاب را آفریدند، از روزنامه کیهان (چاپ لندن) که چکیده گفتگوها را (به جز گفتگو با منصور کوشان که خودش نخواست) به چاپ رساند، و از نشر نیما که در طول فعالیت خود همواره حامی نشر بوده و این کتاب را با سخاوت به چاپ رساند صمیمانه سپاسگزارم، که نخستین جلد این گفتگوها و نخستین تجربه من در این زمینه بدون یاری همه اینان وجود نمی داشت.

الف. ب.

ژانویه 2001 / دی ماه 1379

برلین

| © 2001 | | alefbe - journalist | | berlin | | germany |